Tanınmış sanatçı, siyasetçi, ve bilim adamlarının yazdığı anılar onların yaşayışlarını, yaşadıkları dönemdeki önemli olayları anlatması bakımından önemlidir.
Anı ( Hatıra ) Türü Özellikleri :
1 – Yaşanmakta olanı değil, yaşanmış bir konuyu anlatır.
2 – İnsan belleğinde iz bırakan olay ve olguları anlatır
3 - Tarihsel gerçeklerin öğrenilmesine katkı yaptığı için tarihçilere ışık tutar.
4 – Tanınmış, bilim, sanat ve politika adamlarının yaşamlarını çalışma ve araştırmalarını anlatır.
5 – Yazarın unutulmasını istemediği gerçekleri kalıcı kılar.
6 – Geçmiş birinci kişinin ağzından kişisel yargılar ve yorumlarla verilir.
Anılar, genellikle aşağıdaki nedenlerden dolayı yazılır?
Anıların yazılış nedenleri de anı yazarının siyasi kimliğine, ruh haline ve tarihi konumuna göre farklılık göstermektedir. Bu faklılıkları ve nedenlerini şöyle sıralayabiliriz:
1. Geçmişi bir kez daha yaşamak ve yazma alışkanlığı kazanmak.
2. Anıları unutulmaktan kurtarmak.
3. Yok olup gitmesini göze alamadığımız bir gerçeğe kalıcılık kazandırmak.
4.Yazma alışkanlığı içinde bulunmak,
5.Birlikte yaşadığı kişilerden kimilerine karşı duyduğu hayranlığı bildirmek,
6. Anıyı oluşturan olayı, durumu, yerleri, kişileri söz konusu edip, başkalarının bilgisine, yararına sunmak.
7. Kamuoyu önünde aklanmaya çalışmak, pişmanlığı dile getirip içini boşaltmak, günah çıkarmak.
8. Gelecek kuşaklara geçmişten sonuçlar çıkarıp sunmak.
9. Gerektiği zaman bir eleştiride bulunmak, siyasi hısımlarını kötülemek ya da kendini savunmak.
10. İnsanoğlunun; yaşantılarını, deneyimlerini başkalarıyla paylaşmak gereğini duymak. (S. SARICA - M. GÜNDÜZ, Güzel Konuşma Yazma, s. 375)
Bu itibarla anılar, samimi bir dille yazılmalı, yeni kuşaklara ders verici nitelikte olmalı, onları iyi şeylere özendirmeli ve gerçekleri olduğu gibi aksettirmelidir. Kaba yahut aşırı duygusal ifadelerden kaçınmalı; içten, samimi bir anlatım tarzı benimsenmelidir
Anı İle Günlüğün Benzer ve Farklı Yanları
1 – Anı da günlük gibi bir kişinin başından geçen gerçek yaşantılardan kaynaklanan yazı türüdür
2- Günlük yaşanırken anı ise yaşandıktan sonra yazılır
3 - Anılar, yazarların yaşlılık çağlarında yazdıkları ve yaşamları boyunca karşılaştıkları olayları nesnel bir şekilde ortaya koyan yazılardır
Günlükler ise daha öznel, derin, içten ve ruhun derinliklerinden kopup gelen Anlık duygu ve düşünceler hakimdir.
4 - Anı yazılarının anlatım açısından kurgusal niteliklere sahip olduğunu da söyleyebiliriz Günlükler ise kurgudan uzak yoğun düşüncelerin toplamıdır.
Anı-Biyografi Farkı
1. Anı hayatın belli bir kısmı ve yazarın kendi hayatını konu alır.
2. Biyografi ise hayatın tamamı ve başkasının hayatını konu alır.
Anı ile Otobiyografi Arasındaki Fark
• Hem anıda hem de otobiyografide anlatım birinci kişi ağzıyla yapılır.
• Otobiyografide kişinin kendisi ön plandadır, anıda ise kişinin yanı sıra, kişinin çevresindeki kişiler, yaşadığı dönem, tanık olduğu toplumsal olaylar da anlatılır.
• Anıda kişinin yaşamından belirli kesitler sunulur, otobiyografide ise kişinin yaşamı başından sonuna kronolojik bir şekilde anlatılır. Yani otobiyografiye kişinin bütün yaşamı dersek, anıya bu bütünden birkaç küçük parça diyebiliriz.
• Otobiyografiler, anıya göre daha geniş, daha uzun bir süreyi kapsar.
Anı ile Gezi Yazısı Arasındaki Fark
• Gezi yazılarında önemli olan, gezip görülen yerlerin anlatılmasıdır. Gezi yazılarının merkezinde dış dünya vardır. Dış dünyaya ait gözlemler ön plandadır.
• Anılarda ise ön planda olan kişinin kendisidir. Kişi başından geçen olayları, yaşadığı dönemde tanık olduğu olayları anlatır.
• Anılarda çevreye, dış dünyaya ait tasvirler gezi yazılarındaki kadar ayrıntılı ve güçlü değildir.
Anı ( Hatıra ) Türü Tarihsel Gelişmi
Batıda en çok yaygın bir tür olup ilk örneğini eski Yunan sanatçısı Ksenophon’un “Anabasis” adlı eseriyle vermiştir. Eflatun’un birçok eseri bu türdendir.
18. yüzyılda; Sain-Simon (1675-1755) - "Hatıralar", J. J. Rouseau’nun “ İtiraflar” Goldoni’nin “İyilik Sever Somurtkan”, Goethe’nin “Şiir ve Gerçek Andre Gide’nin “Jurnaller “bu alanda önemli eserlerdir.
19. yüzyılda Fransız edebiyatında : Victor Hugo’nun ”Gördüklerim”, Stendhal'ın “Bencillik Anılar”, Verlaine’nin “ İtiraflar”
Rus yazar Tolstoy’un "İtirafım" 20. yüzyılda dünyanın her ülkesinde çok sayıda edebiyatçı bu türde eserler vermeye devam etmektedir.
Bizde, 7. yüzyıla ait “Göktürk Yazıtları” bu türün ilk örneği sayılmaktadır. 16. yüzyılda Hindistan’da bir imparatorluk kurmuş olan Babür Şah’ın yazdığı “Babürname” ,
17. yüzyılda Ebul Gazi Bahadır Han’ın yazdığı “Şecere-i Türk” , Katip Çelebi ve Naima’nın bir çok eseri bu türün örneklerindendir.
Eski edebiyatta anı özelliği taşıyan “vakainameler, gazavatnameler, sefaretnameler” bu türün örnekleri sayılmaktadır. Edebi tür anlamında anı ise bizde Tanzimat döneminde başlamıştir. Önceleri Ebuziya Tevfik ve Ali Suavi çıkardıkları gazetelerde anılarını yayınlarlar.
Tanzimat dönemi Türk edebiyatındaki anı eserlerine örnekler:
Akif Paşa’nın “Tabsıra”,
Namık Kemal’in “Magaza Mektupları” ,
Ziya Paşa’nın "Defter-i A'mâl",
Ahmet Mithat Efendi’nin “Menfa”,
Muallim Naci’nin “Ömer’in Çocukluğu”,
Servet-i Fünun Döneminde;
Ahmet Rasim’in “Eşkal-i Zaman”, "Falaka" ve "Muharrir, Şair, Edip"
Halit Ziya’nın “Kırk Yıl”, Saray ve Ötesi
Hüseyin Cahit Yalçın’ın : “ Edebi Hatıralar”
Son Dönem Edebiyatında;
Yakup Kadri: “Zoraki Diplomat, Vatan Yolunda , Gençlik ve Edebiyat Hatıraları”,
Ruşen Eşref Ünaydın : “ Atatürk’ü Özleyiş”,
Falih Rıfkı Atay : "Çankaya" ve "Zeytindağı",
Halide Edip : “Türk’ün Ateşle İmtihanı”,
Yahya Kemal: “ Çocukluğum, Gençliğim, Siyasi ve Edebi Hatıralarım
“Yusuf Ziya Ortaç “ Porteler,” Bizim Yokuş”,
Ahmet Hamdi Tanpınar : “ Kerkük Anıları” ,
Samet Ağaoğlu: “ Babamın Arkadaşları”,
Salah Birsel : “Ah Beyoğlu Vah Beyoğlu”,
Halikarnas Balıkçısı : “ Mavi Sürgün”,
Oktay Rıfat : “Şair Dostlarım”
Ayrıca, son dönemde, Celal Bayar, İsmet İnönü, Kazım Karabekir ve Rauf Orbay gibi siyasi kişilerin yazdıkları anılar, yakın tarihimizi aydınlatması bakımından önemli eserlerdir.
lign: center">--------------------oOo--------------------
<$BlogItemDateTi21:28ogItemArchiv2008/11/#4476227929346944054r4476227929346944054orMecazz<$BlogItemPermalhttp://talsayak.blogspot.com/2008/11/tr-ve-zellikleri.htmlMainOrArchiveParo
<$BlogItemCommen0
<$BlogItemCommen0
<$BlogItemCreateYorum GöndermenRL$>"><< http://talsayak.blogspot.com/a>
